Behoud en versterking van ecosystemen en biodiversiteit
De ontwikkeling en het onderhoud van onze netten hebben een impact op het omliggende landschap, alsook op de fauna en flora. Het is evenwel mogelijk om de transmissie van elektriciteit met biodiversiteitsdoelstellingen te verzoenen. Elia heeft in het kader van haar duurzaamheidsprogramma ActNow verschillende acties op touw gezet die dit bewijzen.
I. Herstel van natuurlijke habitats onder de lijnen
Ecologische corridors
Onder onze bovengrondse lijnen die door bosgebieden lopen, leggen we ecologische corridors aan. Door de aanleg van natuurlijke habitats in bossen (bijv. veengebieden, bosranden met struiken, graslanden om te grazen, vijvers, enz.) implementeren we dus maatregelen om de biodiversiteit te bevorderen. Zo beperken we zoveel mogelijk onze ingrepen in deze gebieden zodat deze habitats op lange termijn behouden blijven. Dit staat recht tegenover de klassieke onderhoudsmethode voor zulke corridors, waarbij de volledige vegetatie onder de lijn wordt weggesnoeid.
In 2011 zijn we met deze onderhoudsmethode gestart in het kader van een 7-jarig project, LIFE genaamd, samen met de Franse TNB en gefinancierd door de EU (“LIFE ELIA-RTE"). Meer informatie over dit project is beschikbaar op http://www.life-elia.eu/ en in dit persbericht. Sindsdien is Elia Transmission Belgium NV een koploper op het gebied van geïntegreerd vegetatiebeheer.
In 2018 beslisten we om dergelijk vegetatiebeheer voort te zetten zonder hiervoor subsidies te ontvangen en zo legden wij ieder jaar meer ecologische corridors onder onze lijnen aan. Nu is het een duidelijke doelstelling binnen ons ActNow-duurzaamheidsprogramma. Tegen 2030 streeft de Groep ernaar (zowel Elia in België als 50Hertz in Duitsland) om 90% van haar boscorridors te beheren op een manier die de biodiversiteit bevordert.
Zo’n geïntegreerd vegetatiebeheer zorgt er niet alleen voor dat ons net veilig kan worden beheerd, maar bevordert ook aanzienlijk de biodiversiteit. Dat is gebleken uit de biomonitoring die we de voorbije 10 jaar geregeld hebben uitgevoerd.
We hebben ook verscheidene communicatiecampagnes gevoerd om verschillende doelgroepen bewust te maken van het belang om bij het beheer van de vegetatie rekening te houden met de biodiversiteit. Er werden opleidingsmodules opgezet, folders gepubliceerd en informatiepanelen en uitkijkplatforms rond onze lijnen geïnstalleerd.
Natuurbeheerplan
Elia werkt in Vlaanderen een Natuurbeheerplan uit voor de ecologische corridors. Dit gebeurt in samenwerking met het Agentschap voor Natuur en Bos. Een Natuurbeheerplan is een officieel document dat het soort habitats beschrijft die wij voor de ecologische corridors nastreven en ook het soort vegetatiebeheer dat wij in de komende 24 jaar willen ondernemen om dit doel te bereiken. Dit formaliseert de ecologische doelstellingen voor de door Elia beheerde boscorridors in het Vlaamse Gewest. Vanaf 2024 zullen onze sites met ecologische corridors in dit Natuurbeheerplan worden opgenomen.
II. Vogelbescherming
Vogelaanvliegingen met bovengrondse lijnen zijn een belangrijk effect van onze lijnen. Daarom hebben wij een specifiek beleid voor de bescherming van vogels ontwikkeld. Het hoofddoel is het aantal vogels dat tegen onze luchtlijnen botst, te verminderen.
Vogels beschermen tegen aanvliegingen
Met de hulp van de grootste Belgische milieuorganisaties (Natuurpunt en Natagora) heeft Elia het aanvliegrisico van elke lijn van het Belgische net bepaald. Dankzij deze risicoatlas, die geregeld wordt geüpdatet, kennen we de lijngedeelten van ons net met het grootste risico voor vogels.
Deze gedeelten worden geleidelijk uitgerust met vogelbakens. Die beperken de waarschijnlijkheid van vogelaanvliegingen, omdat ze die lijngedeelten beter zichtbaar maken voor vogels. Als we op die gedeelten werken uitvoeren, brengen we bij de uitvoering meteen vogelbakens aan.
Tegen 2023 willen we dat het merendeel van de kritieke lijnen van vogelbakens is voorzien: in België gaat het om 200 km bovengrondse lijnen.
SafeLines4Birds
NID4BirdLIFE
Het NID4BirdLIFE-project, dat zes en een half jaar duurt, wordt medegefinancierd door het LIFE-programma van de EU voor milieu- en klimaatactie. Dit project richt zich op het herstel van de drieteenmeeuwpopulatie (Rissa tridactyla) door een vaste broedplaats te creëren op het Prinses Elisabeth Eiland. Hiervoor zullen we NID-elementen (Nature-Inclusive Design) toevoegen aan buitenste stormmuren van het eiland.
III. Biodiversiteitsmaatregelen in de hoogspanningsposten
Meer biodiversiteit in onze hoogspanningsposten
In en rond onze posten zijn wij vaak eigenaar van percelen waar infrastructuren niet (nog niet) aanwezig zijn. Op deze plaatsen en rond bestaande infrastructuur implementeren we groene gebieden om de biodiversiteit te bevorderen en de negatieve impact van onze installaties op het ecosysteem te beperken. We zaaien bijvoorbeeld bloemenweides, planten boomgaarden met wilde boomsoorten en groene hagen, plaatsen insectenhotels, graven vijvers, ...
De Mercator-hoogspanningspost in de gemeente Kruibeke is de thuishaven geworden van een zeldzame salamandersoort: de kamsalamander. Eind 2004 probeerden we, in samenwerking met een van onze medewerkers die vrijwilliger bij Natuurpunt is, twee vijvers te ontwikkelen om deze zeldzame soort te rehabiliteren. Nu, bijna 20 jaar later, heeft een populatie kamsalamanders zijn intrek genomen onder de Mercator-hoogspanningspost. Gesterkt door dit succes hebben wij, met de hulp van de milieuvereniging Regionaal Landschap Schelde-Durme, nog vier vijvers aangelegd.
Rond onze hoogspanningsposten worden elk jaar inheemse hagen geplant om onze installaties te helpen opgaan in het omringende landschap en een habitat te bieden voor de plaatselijke fauna. We gebruiken ook doornige struiken om indringers af te schrikken. Als gevolg van strengere voorschriften voor de beveiliging van hoogspanningsposten worden deze heggen nu gecombineerd met laag groeiende weidestroken langs omheiningen.
Verbod op onkruidverdelgers
Sinds 2022 hebben we het gebruik van onkruidverdelgers verboden op al onze sites. Het vegetatiebeheer in onze hoogspanningspost is mechanisch. We gebruiken onze elektrische apparatuur in plaats van grind te storten. Zo krijgt de bodem geleidelijk een groene bedekking.
Invasieve exoten controleren
Invasieve exoten zijn een grote bedreiging voor de biodiversiteit. In 2023 heeft Elia een nieuwe strategie ontwikkeld en goedgekeurd, om de verspreiding van invasieve soorten in onze hoogspanningsposten te beperken. Tegen eind 2027 zullen we op alle sites met hoogspanningsposten een onderzoek uitvoeren om invasieve planten te detecteren. Contractors die onze hoogspanningsposten onderhouden, zijn opgeleid om gedifferentieerd beheer uit te voeren als ze deze planten tegenkomen.
IV. Het effect van natuurbeschermingsactiviteiten vergroten bij de ontwikkeling van het net
Netplanning
Een van onze grootste uitdagingen is het net in stand te houden en uit te breiden, en tegelijk te zorgen voor een duurzame aanpak van de milieu-impact. Daartoe ontwikkelen wij onze netinfrastructuur volgens de volgende principes: eerst optimalisering, dan versterking en daarna uitbreiding van het net.
In de geografische gebieden waar wij als TNB actief zijn, maakt een milieueffectbeoordeling (MEB) deel uit van de vergunningsaanvragen. Deze wordt uitgevoerd in de eerste fasen van de infrastructuurprojecten. Het maakt ook de systematische identificatie, voorspelling en analyse mogelijk van de potentiële effecten en bedreigingen voor het fysieke milieu en de biodiversiteit, alsook de sociale, culturele en gezondheidseffecten tijdens zowel de bouw- als de exploitatiefase.
Landschappelijke integratie en versterking van de biodiversiteit
Bij de planning van projecten wordt bij de goedkeuringsprocedures niet enkel rekening gehouden met economische efficiëntie, de bezorgdheid van de omwonenden en technologie, maar ook met de bescherming van de fauna en flora. In de aanloop naar dergelijke procedures worden milieu-effectbeoordelingen of aanvragen voor stedenbouwkundige vergunningen uitgevoerd om conflicten met natuurbehoud in een vroeg stadium tot een minimum te beperken. Vervolgens wordt een corridor vastgesteld voor het exacte tracé van de elektriciteitslijn, die in een volgende stap wordt gedefinieerd.
Tegelijkertijd worden beschermings- en compensatiemaatregelen vastgesteld. Al deze onderzoeken worden uitgevoerd in samenwerking met externe milieuplanners, routedeskundigen en, indien nodig, andere deskundigen op het vlak van wetenschap en natuurbehoud. De natuurvereisten worden opgenomen in de contractuele vereisten van de infrastructuurprojecten. Bekijk deze maatregelen op de volgende pagina.
Het is belangrijk voor Elia om een maatschappelijke rol te spelen, en dus zowel de belangen van de gemeenschap als de duurzaamheid voorop te stellen. Wij streven naar partnerschappen waarmee we dergelijke projecten kunnen financieren. Voor meer informatie kunt u terecht op onze pagina over partnerschappen.
V. Projectbeheer in beschermde gebieden
Wat activiteiten in natuurbeschermingsgebieden betreft, is het wettelijk kader in België heel streng.
Voor bovengrondse lijn- of kabelprojecten in Natura 2000-gebieden moet er een passende milieueffectenbeoordeling worden uitgevoerd en als bijlage bij het milieueffectenrapport worden gevoegd.
Voor grote infrastructuurprojecten wordt er een expert aangeduid om tijdens de bouwfase de milieuaanbevelingen te implementeren.
In specifieke gevallen wordt project-/werfmonitoring opgezet om bijzondere aandacht te besteden aan de bescherming van het milieu.
VI. Offshore
Wat onze offshore activiteiten betreft, stemmen wij de ontwikkeling van onze infrastructuur af op het respect voor het mariene milieu.
Na input van diverse experten heeft het bedrijf zeven concrete maatregelen uitgewerkt om de biodiversiteit rond het Prinses Elisabeth Eiland te versterken. Voor dit project heeft Elia vanaf het begin gekozen voor een ‘Nature-Inclusive Design’ (NID). Zo worden aan de buitenste stormmuren richels aangebracht waarop de drieteenmeeuw, een kwetsbare vogelsoort, kan rusten en broeden. Onder de waterlijn worden verschillende maatregelen gecombineerd om een divers en rijk artificieel rif te creëren. De maatregelen zijn geselecteerd op basis van hun technische haalbaarheid en verwachte positieve effect. Met dit initiatief wil Elia een voortrekker zijn in het duurzaam bouwen en uitbaten van infrastructuur op zee. Er wordt een wetenschappelijk monitoringsprogramma opgezet om de resultaten van dit unieke project op te volgen en eventueel bij te sturen.
We zijn ook lid van de Offshore Coalition for Energy and Nature (OCEaN). Door de huidige biodiversiteits- en klimaatcrisis hebben verschillende niet-gouvernementele organisaties (ngo’s), spelers uit de windindustrie en transmissienetbeheerders (TNB’s) hun krachten gebundeld in een coalitie. Ze willen de ontwikkeling van offshore windenergie en netinfrastructuur versnellen en stappen ondernemen om de bescherming van het milieu en gezonde mariene ecosystemen te waarborgen. Momenteel hebben 32 organisaties uit heel Europa zich ertoe verbonden samen te werken om deze doelstellingen te realiseren.
