Ventilus

Met het Ventilusproject zorgt Elia voor een sterk, toekomstgericht en betrouwbaar elektriciteitsnet. Het project heeft verschillende doelstellingen:

• De energietransitie ondersteunen

De energietransitie is onomkeerbaar ingezet door nationale, Europese en internationale politieke beslissingen. Om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, schakelen we over van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energie. De komende jaren zal daarom steeds meer groene elektriciteit in de Belgische Noordzee en in West-Vlaanderen opgewekt worden. Ventilus heeft als doel deze omslag mee te ondersteunen door de hernieuwbare energie tot bij gezinnen en bedrijven te brengen. De nieuwe elektriciteitsverbinding draagt zo bij aan de klimaatdoelstellingen.

• Bijkomende windenergieproductie in de Noordzee

Onze Noordzee wordt in de toekomst de toegangspoort voor hernieuwbare energie. Zo zal er, met de uitbreiding van de windturbinecapaciteit voor onze Belgische kust, extra groene energie opgewekt worden. Dankzij nieuwe verbindingen met andere landen (interconnectoren) zal ook de uitwisseling van hernieuwbare energie met andere landen toenemen. Dit is belangrijk om vraag en aanbod tussen elektriciteit continu in evenwicht te houden.

• Bijkomende energieproductie in West-Vlaanderen mogelijk maken

West-Vlaanderen is aan een stevige inhaalbeweging bezig op vlak van (wind)energieproductie aan land. Dat is ook nodig om blijvend tegemoet te komen aan de stijgende energievraag, ook van bedrijven. Deze productie-installaties moeten, zodra zij door de overheid vergund worden, aangesloten worden op het elektriciteitsnet. Een versterking van het net om dit op te vangen, is dus nodig.

• Sterker en toekomstgericht elektriciteitsnet in West-Vlaanderen

Het hoogspanningsnet in West-Vlaanderen is vandaag niet sterk genoeg om de enorme toename van hernieuwbare energie te transporteren. Het zuiden van West-Vlaanderen kent bijvoorbeeld een grote economische bedrijvigheid, met een toenemende vraag naar elektriciteit in de regio tot gevolg. Deze elektriciteit wordt hoofdzakelijk aangevoerd door de elektriciteitsverbinding uit Avelgem. Een nieuwe voedingslijn en volwaardig hoogspanningsstation in Izegem zijn belangrijke bouwstenen om de energiebevoorrading te kunnen blijven verzekeren en de economische bedrijvigheid in de regio te verankeren.

• Betrouwbaarheid van het elektriciteitsnet verhogen

Om het hoogspanningsnet klaar te maken voor de toekomst, maakt Ventilus een lus met de bestaande Stevin-hoogspanningsverbinding. Daardoor ontstaan meerdere wegen om elektriciteit te vervoeren. Meerdere wegen staan gelijk aan een goede vermazing van het hoogspanningsnet. Die zogenaamde vermazing verhoogt de betrouwbaarheid van het elektriciteitsnet bij incidenten of onderhoud en laat toe om meer energie met minder infrastructuur te vervoeren. Die vermazing impliceert ook dat Ventilus moet gerealiseerd worden op wisselstroom om de elektriciteit optimaal in beide richtingen langs de 380kV-verbindingen te laten lopen. Zo kan Ventilus ook makkelijk geïntegreerd worden in het Europese 380kV-wisselstroomnetwerk. 

Het Ventilus-project is een hoogspanningsverbinding van in totaal 82 kilometer tussen Zeebrugge en Avelgem. Het project bestaat zowel uit nieuwe luchtlijnen, bestaande luchtlijnen die hergebruikt worden, ondergrondse kabelverbindingen en nieuwe of uitgebreide elektrische installaties (hoogspanningsstations, opstijgpunten en conversiestation). (voor het overzicht van noord naar zuid zie “Traject”, voor een interactieve voorstelling van het tracé zie “Interactieve Map”).

• Nieuwe hoogspanningsverbindingen: het Ventilus-project bestaat zowel uit bovengrondse luchtlijnen als ondergrondse kabelverbindingen.
  • Bovengronds: Waar het kan, worden de bestaande 150kV-luchtlijnen of 380kV-luchtlijnen hergebruikt; langs de E403 komt er ook een nieuwe luchtlijn van +-17 kilometer;
  • Ondergronds: een deel  van het tracé wordt ondergronds aangelegd: van Zeebrugge tot Brugge (+-10 kilometer op 220kV), rond Torhout en rond Izegem (op 380kV, +- 10km ondergronds).
• Elektrische installaties: om de elektriciteit op een efficiënte manier van zee naar land te brengen, realiseert het Ventilus-project ook de bouw en/of uitbreiding van verschillende elektrische installaties. Zo zullen er verschillende hoogspanningsstations uitgebreid worden. Een hoogspanningsstation is een belangrijk knooppunt om elektriciteit te transporteren. Waar de luchtlijn overgaat naar een ondergrondse kabel (of omgekeerd) komt er een opstijgpunt. Ook zal er in Brugge een nieuw conversiestation gebouwd worden om de gelijkstroom die van het Prinses Elisabeth Eiland komt om te zetten in wisselstroom om de elektriciteit te integreren in het Belgische en Europese elektriciteitsnetwerk. 
• Aanlanding en aansluiting van het Prinses Elisabeth Eiland: het Prinses Elisabeth Eiland, het eerste energie-eiland ter wereld, komt zo’n 45 kilometer voor de Belgische kust en werkt als een elektriciteitshub: het bundelt de kabels van de windparken van de tweede Belgische offshore windzone en de kabels van de verbindingen met het buitenland (interconnectoren). Daarna brengt het deze gebundeld de elektriciteit op een efficiënte manier aan land. De onderzeese verbindingen komen aan land op het strand van Zeebrugge/Blankenberge en verbinden het energie-eiland met het elektriciteitsnetwerk aan land via de landkabels. De elektriciteit wordt via ondergrondse kabels (6 kabels op 220kV) getransporteerd naar het hoogspanningsstation Gezelle (Brugge).
• Verschillende ondergrondse 150kV-verbindingen: in het kader van Ventilus worden enkele 150kV-luchtlijnen hergebruikt om ze te upgraden naar een 380kV-verbinding. Het 380kV-netwerk wordt gezien als de autosnelweg van ons elektriciteitsnet en zorgt voor vlot transport en uitwisseling met buurlanden. Het heeft dan ook een ander doel dan de 150kV-verbindingen, die eerder gezien worden als de lokale wegen of aftakkingen. Daarom zullen enkele 150kV-verbindingen ondergronds aangelegd worden, zoals bijvoorbeeld Brugge Blauwe Toren-Waggelwater, Brugge-Oostende Slijkens,…

Het definitief traject voor de Ventilus-hoogspanningslijn - zoals dit door de Vlaamse Regering werd goedgekeurd in het Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan kunt u op de kaart hieronder bekijken.

Bij de tracékeuze door de Vlaamse regering is rekening gehouden met de principes van een goede ruimtelijke ordening: 

1. Versterken van bestaande lijnen
2. Herbenutten van bestaande tracés
3. Bundelen met bestaande lijnvormige structuren zoals wegen/rivieren of bestaande tracés
4. Als bovenstaande opties niet mogelijk zijn, wordt een nieuw tracé onderzocht.
5. De totale lengte van het bovengrondse net mag niet uitgebreid worden (stand-still principe).
   
   

• Aanleg ondergrondse elektriciteitsverbindingen strand Blankenberge/ Zeebrugge – Brugge Gezelle en Herdersbrug
  
  Tussen het strand van Blankenberge/Zeebrugge en Brugge komen er verschillende ondergrondse kabelverbindingen. Vanuit het Prinses Elisabeth Eiland vertrekt zowel 220kV wisselstroomverbindingen als een 525kV gelijkstroomverbinding. Deze onderzeese kabels komen aan land in Blankenberge/Zeebrugge. Bijkomend is er nog een 380kV-verbinding, die komt van het Stevin-station in Zeebrugge.
  De 220kV en 380kV verbindingen worden aangesloten op hoogspanningsstation Gezelle (Brugge), waar het bestaande hoogspanningsstation zal uitgebreid worden. De gelijkstroomverbinding gaat naar het nieuwe conversiestation naast de centrale Herdersbrug.
•  Herbenutting en upgrade bestaande lijn Brugge Waggelwater – Zedelgem
  
  Elia voorziet de bestaande 150kV-hoogspanningslijn (over een afstand van 14 km ) tussen Brugge Waggelwater en Zedelgem van een upgrade naar 380kV. Elia voegt hiervoor twee draadstellen 380kV toe aan de bestaande masten. In Zedelgem komt in de omgeving van de Brugsestraat en Strubbenslag een opstijgpunt. Dit vormt de overgang tussen de bovengrondse en de ondergrondse hoogspanningsverbinding, en bestaat voornamelijk uit installaties in open lucht met een groenbuffer eromheen.
•  Aanleg ondergrondse elektriciteitsverbinding (380kV) Zedelgem – Baliebrugge
  
  Elia legt een ondergrondse elektriciteitsverbinding (380kV) aan tussen Zedelgem en Baliebrugge (Oostkamp). Dit over een afstand van 8 kilometer.
• Aanleg bovengrondse hoogspanningslijn (380kV) Baliebrugge – Izegem
  
  Elia voorziet een nieuw opstijgpunt in Baliebrugge (Oostkamp)  ter hoogte van de Torhoutsestraat. Dat opstijgpunt bestaat vooral uit installaties in open lucht met een groenbuffer eromheen. Daarnaast zal Elia een nieuwe bovengrondse hoogspanningslijn (380kV) aanleggen vanuit dit opstijgpunt over een afstand van 17 kilometer richting het opstijgpunt De Mol (Izegem-Noord). Deze nieuwe hoogspanningslijn wordt gebundeld met de E403.
• Aanleg ondergrondse elektriciteitsverbinding (380kV) tussen De Mol en Bosmolens
  
  Elia voorziet een nieuw opstijgpunt in De Mol (Izegem-Noord) ter hoogte van de N36 (afrittencomplex 6 Roeselare-Rumbeke). Daarnaast legt Elia ook een nieuw opstijgpunt aan in Bosmolens (Izegem-Zuid) ter hoogte van de snelwegparking op de E403/A17. Deze opstijgpunten bestaan vooral uit installaties in open lucht met een groenbuffer eromheen. Tussen de twee opstijgpunten legt Elia een nieuwe ondergrondse elektriciteitsverbinding aan van 380kV over een afstand van 2 kilometer. 
• Aanleg bovengrondse cross country hoogspanningslijn (380kV) Bosmolens – Izegem
  
  Elia legt een nieuwe bovengrondse 380kV-hoogspanningslijn aan (over een afstand van 3,5 kilometer) tussen het opstijgpunt in Bosmolens (Izegem-Zuid) en het hoogspanningsstation Izegem in Lendelede. Dit stuk van het tracé verloopt cross country, wat betekent dat het niet parallel loopt met andere infrastructuur. 
• Versterking bestaande hoogspanningslijn (380kV) tussen hoogspanningsstations Izegem en Avelgem
  
  Elia versterkt de hoogspanningslijn (380kV) over een afstand van 22,5 kilometer tussen hoogspanningsstations Izegem en Avelgem met HTLS-geleiders (high temperature low sag). Dit nieuwe type elektriciteitsdraden kan meer elektriciteit transporteren dan de huidige exemplaren.

Een hoogspanningsverbinding kan met verschillende technologieën worden gebouwd en op verschillende manier worden uitgebaat. De technologie die wordt gekozen, moet betrouwbaar zijn en aansluiten bij de behoeften van het elektriciteitsnet. Voor Ventilus werd die technologiekeuze uitgebreid onderzocht. Ter voorbereiding van de startnota in 2019 werd een technologiestudie uitgevoerd. Daarna voerde een groep van zes onafhankelijke experten in 2020 een dubbelcheck van die technologiestudie uit. Op verzoek van de burgerplatformen werd die aangevuld met een advies van het HVDC Centre in Schotland. Vlaams minister Zuhal Demir stelde in 2021 Guy Vloebergh aan als intendant. Ook hij en zijn team onderzochten de meeste geschikte technologie en gingen onafhankelijk in gesprek met alle betrokkenen. Tot slot ook de Duitse professor Dirk Westermann zich in 2022 over de technologiekeuze voor het project. Alle onderzoeken kwamen tot dezelfde conclusie: op technisch vlak is een bovengrondse luchtlijn in wisselstroom, met een gedeeltelijk ondergronds traject van 8 tot 12 km, de beste keuze voor Ventilus. De studierapporten vindt u opomgeving.vlaanderen.be

• Elektromagnetische velden: Hoogspanningsverbindingen waar stroom doorvloeit, veroorzaken een elektrisch en een magnetisch veld. Enkel bij zeer hoge waarden van het elektrisch veld kunnen effecten bij mensen optreden. Dat komt niet voor bij de hoogspanningslijnen in Vlaanderen. Het transport van elektriciteit veroorzaakt ook magnetische velden. De sterkte daarvan hangt af van de hoeveelheid stroom die erdoor getransporteerd wordt. Hoe meer stroom, hoe sterker de magnetische velden. Daarnaast is de afstand ook belangrijk: hoe verder weg van de geleiders (elektriciteitsdraden), hoe lager de magnetische velden. Voor meer informatie over elektrische en magnetische velden kan u terecht op deze link.
• Compensatiebeleid: als hoogspanningsnetbeheerder engageert Elia zich om de impact van haar infrastructuurwerken zoveel mogelijk te vermijden. Als vermijden niet kan, proberen we de impact te milderen. Omdat ook soms milderen niet lukt, heeft Elia een compensatiebeleid uitgewerkt. Dat beleid dekt het waardeverlies voor woningen en bouwgronden dat ontstaat wegens de visuele impact van onze elektrische installaties. Meer info voor het compensatiebeleid op de pagina van Compensatie en maatregelen.
• Uitbreiding landschapsintegratie en gemeenschapsfonds: Om de visuele impact op de omgeving te beperken, neemt Elia maatregelen in het omliggende landschap. Deze maatregelen zijn vaak groenschermen, bomenrijen of houtkanten. Daarnaast het gemeenschapsfonds ter beschikking van de lokale gemeenschap die een impact ondervindt van infrastructuurwerken van Elia. Elia draagt financieel bij aan dit fonds en helpt op die manier de leefomgeving van de inwoners te verbeteren. Dit fonds wordt beheerd door BePlanet.
• Vervroegd ondergronds brengen van een aantal luchtlijnen in West-Vlaanderen: als flankerend beleid gaat Elia enkele luchtlijnen in West-Vlaanderen vervroegd afbreken en ondergronds brengen. Het gaat om 70 kV- en 150 kV-lijnen: te vergelijken met 'provinciale wegen', waar Ventilus met 380 kV een echte 'snelweg' vomt van ons stroomnet. Het gaat om 86 kilometer aan 70kV-lijnen en 33 kilometer aan 150 kV-luchtlijnen in West-Vlaanderen. Een deel ervan zal voor de bouw van Ventilus worden afgebroken en ondergronds gestoken, een deel na Ventilus. Concreet gaat het om de luchtlijnen Moeskroen-Zwevegem,  Koksijde-Noordschote tussen Noordschote en Wulpen, Noordschote-Ieper, Ieper-Bas-Warneton,  Bas-Warneton-Wevelgem, St-Baafs-Vijve-Desselgem,  Deinze-St-Baafs-Vijve, Pittem-Beveren tussen Muizelaar en Beveren,  Beveren-Rumbeke-Izegem en de lijn Izegem-Pittem.

Ventilus volgt een geïntegreerd planningsproces (zie onderstaande). Het Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan (GRUP) werd definitief vastgesteld. Op dit moment werkt Elia aan de milieu-effectenrapportage en de omgevingsvergunningsaanvraag. Gezien de omvang van het dossier zal dit enkele maanden in beslag nemen. Meer informatie over de procedure vindt u op omgeving.vlaanderen.be en in onderstaande schematische voorstelling. Vanaf stap 8 (project-MER) is Elia trekker van het proces.

Bekijk hier de interactieve kaart hieronder

Go to https://elia.projectatlas.app/me

De procesdocumenten van Ventilus kunt u raadplegen via omgeving.vlaanderen.be

Ventilus banners

Brochure EMF

Brochure Compensatie